Trong thời gian qua, chúng ta đã có cơ hội chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của nông nghiệp thế giới. Xét từ góc độ sản xuất, nhờ sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật mà sản lượng nông sản trên quy mô toàn thế giới không ngừng tăng lên.

Tuy nhiên, sự phát triển của nông nghiệp thế giới không đồng đều và có sự khác biệt đáng kể giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Cũng như giữa các châu lục. Từ góc độ thương mại, cùng với sự ra đời của  tổ chức thương mại thế giới (WTO), thương mại đối với nông sản đã được đưa vào khuôn khổ luật pháp quốc tế chặt chẽ. Các nước thành viên WTO đã đồng ý xóa bỏ các hàng rào phi thuế quan, cắt giảm các hỗ trợ trong nông nghiệp mang tính bóp méo thương mại, cắt giảm tiến tới xóa bỏ trợ cấp xuất khẩu. Hy vọng rằng một môi trường thương mại quốc tế bình đắng hơn sẽ mang lại những cơ hội mới cho các nước đang phát triển xuất khẩu nông sản.
Ở nước ta sản xuất nông nghiệp chiếm đa số lực lượng lao động. Điều này cho thấy những chủ trương, chính sách liên quan đến nông nghiệp, đặc biệt là những chủ trương, chính sách về hội nhập kinh tế hiện nay sẽ có tác dộng rất lớn đến đời sống của đông đảo nhân dân. Điều đáng lưu ý là hội nhập kinh tế, quốc tế sẽ giúp chúng ta có cơ hội “làm ăn” bình đẳng hơn theo các “luật chơi” chung của quốc tế hiện nay, giúp cho hàng nông sản Việt Nam có cơ hội tiếp cận thị trường toàn cầu dễ dàng và thuận lợi hơn. Nhưng mặt khác, các đối tác thương mại cũng đòi hỏi chúng ta phải mở của thị trường không có sự phân biệt đối xử với họ và hàng hóa của họ. Hơn thế nữa, những nhượng bộ của chúng ta phải được luật hóa thông qua các cam kết quốc tế. Chính sách phát triển nông nghiệp dài hạn, vì thế phải cân nhắc đầy đủ tới các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết, hoặc sẽ ký kết.
Nông nghiệp Việt Nam dưới tác động của hội nhập
Một điều dễ nhận thấy là những cam kết quốc tế của Việt Nam liên quan tới thương mại không chỉ tác động trực tiếp và mạnh mẽ tới một số ngành sản xuất nông nghiệp mà cả tới những người nông dân xưa nay chỉ sống nhờ vào việc cung cấp đầu vào cho các ngành sản xuất này. Người nông dân sẽ rất thụ động nếu như các nhà máy tiêu thụ sản phẩm của họ gặp phải khó khăn, thậm chí đi đến phá sản do không có sự nghiên cứu cần thiết, không có kế hoạch điều chỉnh cơ cấu sản xuất và đầu tư thích hợp, xác định rõ mức cạnh tranh với nông sản nhập khẩu và cơ chế thị trường trong từng thời kỳ…Nhiều vùng nông thôn sẽ trở nên khó khăn hơn nếu không có sự chuyển đổi thích hợp.
Khó khăn không chỉ đến với những người dân và nhà máy sản xuất các mặt hàng chưa có lợi thế cạnh tranh và được nhà nước bảo hộ. Ngay cả với những người dân sản xuất lúa gạo, cà phê, hạt điều, hạt tiêu hay rau quả, những mặt hàng mà chúng ta đã đạt được những vị trí nhất định trên thị trường quốc tế cũng sẽ phải đương đầu với không ít khó khăn. Một thực tế là nông sản thô trên thị trường thế giới biến động rất mạnh. Giá gạo, cà phê, hạt điều gần đây liên tục giảm. Điều đó lý giải vì sao được mùa mà nông dân lại không phấn khởi.
Khi giá nông sản nào đó có xu hướng tăng trên thị trường quốc tế, nông dân thường có xu hướng phá bỏ cây cũ, trồng loại cây mới được giá hơn. Người nông dân khó có thể tự bảo vệ mình trước sự biến động liên tục của giá cả quốc tế. Nhà nước, các ngành chế biến nông sản và bản thân nông dân đều có vai trò quan trọng trong việc tránh những tác động của quá trình toàn cầu hóa kinh tế đến những người nông dân trực tiếp sản xuất nông sản. Đã đến lúc khi quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp dài hạn phải cân nhắc kỹ càng hơn đến các cam kết quốc tế để tránh đầu tư vào những lĩnh vực mà sau một số năm lại đòi hỏi phải bảo hộ.
Coi trọng hơn nữa tới công nghiệp chế biến nông sản. Phát triển công nghiệp chế biến vừa tạo ra giá trị gia tăng cao, vừa tạo đầu ra ổn định hơn cho các ngành trồng trọt và chăn nuôi. Hơn nữa việc chế biến nông sản để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thế giới giúp ta giành được thị phần cho hàng hóa của mình trên thị trường quốc tế.
Hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và việc thực hiện các cam kết thương mại quốc tế sẽ tác động sâu sắc, toàn diện tới sự phát triển nông nghiệp, các doanh nghiệp lớn chế biến nông sản và nông dân nước ta. Bởi thế, tăng cường phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng về hội nhập kinh tế, chủ động tìm hiểu các cam kết quốc tế sẽ giúp các nhà sản xuất nắm bắt đựơc những thuận lợi do hội nhập kinh tế mang lại và tránh được những mặt trái của quá trình này. Có như vậy chúng ta mới có thể chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững./.

Tổ giúp việc Ban HNKTQT Phú Thọ