Ngày 12/11/2018, Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, đã chính thức thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cùng các văn kiện liên quan, với 100% đại biểu có mặt tán thành. Như vậy, với quyết định của Quốc hội, Việt Nam là quốc gia thứ 7 phê chuẩn CPTPP, một trong những hiệp định thương mại tự do chất lượng cao, toàn diện với mức độ cam kết sâu nhất từ trước đến nay. Hiệp định CPTPP sẽ có hiệu lực với 6 nước (gồm Mexico, Nhật Bản, Singapore, New Zealand, Canada, Australia) từ ngày 30/12/2018; có hiệu lực với Việt Nam từ ngày 14/1/2019. CPTPP được xem là hiệp định thương mại tự do lớn thứ ba thế giới hiện nay với dân số 500 triệu người, tổng GDP vượt trên 10.000 tỷ USD, chiếm khoảng 13,5% GDP toàn cầu và khoảng 14% tổng thương mại thế giới. Việc Việt Nam tham gia CPTPP tiếp tục tạo động lực thúc đẩy quá trình hội nhập mở cửa thị trường, phát triển đầu tư, mở rộng quan hệ tự do thương mại với nhiều nước hơn trong khu vực và trên thế giới. Ngoài ra, CPTPP giúp củng cố nâng cao hình ảnh của Việt Nam trong mắt cộng đồng kinh doanh, đầu tư quốc tế, khẳng định thông điệp của một nước đang quyết tâm duy trì một nền kinh tế thị trường mở, hấp dẫn đầu tư.

Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mang đến cho nền kinh tế Việt Nam nhiều cơ hội khi hầu hết các quốc gia thành viên đều đưa mức thuế suất về 0%, giảm thiểu hàng rào thuế quan và phi thuế quan, đồng thời tạo động lực để cải cách thể chế mạnh mẽ, thu hút đầu tư và xuất khẩu. Doanh nghiệp cũng có thể tiếp cận được các công nghệ mới, nâng cao năng lực sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh…

Với CPTPP, lần đầu tiên Việt Nam cam kết cắt giảm gần 100% dòng thuế, cam kết đối với hoạt động mua sắm công, cam kết đối với lĩnh vực doanh nghiệp Nhà nước. Việt Nam sẽ tận dụng được 80% cơ hội trong CPTPP, đặc biệt là tại các thị trường lớn; việc tham gia ký kết 16 hiệp định thương mại tự do nói chung,Việt Nam có thêm nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, thu hút và gia tăng đầu tư vốn FDI theo cả hai chiều nhờ nhận được những ưu đãi thuế và chính sách cạnh tranh bình đẳng, những hỗ trợ và ngoại lực hữu ích khác..

Thách thức khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực:

Mặc dù việc tham gia Hiệp định CPTPP mang đến nhiều cơ hội song cũng không ít thách thức đối với Việt Nam: Tuy Hiệp định sẽ thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, tăng xuất khẩu và thu hút nhiều hơn đầu tư nước ngoài nhưng nước ta lại là nước kém phát triển nhất, với năng lực sản xuất, kinh doanh thấp, năng lực cạnh tranh thấp… Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần phải nhận diện được cơ hội và thách thức để tạo ra bước tiến cho nền kinh tế nước nhà, nhưng nếu chỉ nhận thức mà không hành động thì không đạt hiệu quả. Bởi lẽ, thực tế, với các hiệp định thương mại đã và đang được ký kết, doanh nghiệp Việt Nam đều có cơ hội “nhảy vọt” nhưng hiện mới chỉ “nhảy tại chỗ”. Khi tham gia “sân chơi” toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam cần phải phát huy tiềm năng, lợi thế, tận dụng các cơ hội mà CPTPP mang lại về ưu đãi thuế, cải cách thể chế để mở rộng thị trường.

Tuy nhiên, việc giảm thuế quan cũng có thể khiến luồng hàng nhập khẩu từ các nước CPTPP vào Việt Nam gia tăng, với giá cả cạnh tranh hơn, gây ảnh hưởng đến thị phần hàng hoá liên quan ngay tại sân nhà … Có thể nói, sức ép lớn về cạnh tranh sẽ diễn ra quyết liệt không chỉ ở thị trường các nước tham gia Hiệp định mà ngay tại thị trường trong nước trên 3 cấp độ: sản phẩm, doanh nghiệp và quốc gia. Do vậy, doanh nghiệp cần phải thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới, để có thể “đào” được “mỏ vàng” ngay trong nước, đó là tập trung khai thác, tận dụng thị trường đầy tiềm năng với hơn 90 triệu dân mà rất nhiều doanh nghiệp nước ngoài đang “nhòm ngó”. Vì vậy, doanh nghiệp Việt cần quay lại đấu tranh để giành lại thị trường từ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài. “Chúng ta ngồi trên đống vàng nhưng chưa tận dụng được”. Việt Nam có rất nhiều mặt hàng chất lượng cao lại đem đi xuất khẩu; trong khi đó, người Việt Nam có nhu cầu về hàng chất lượng cao và rất nhiều mặt hàng Việt Nam xuất khẩu được thị trường thế giới đón nhận, thì Việt Nam lại đi nhập các mặt hàng mà mình mang đi xuất khẩu.

Để tận dụng cơ hội

Chỉ hơn một tháng nữa, khi CPTPP có hiệu lực sẽ tác động đến các doanh nghiệp cũng như nền kinh tế Việt Nam. Do đó, cả phía Nhà nước và doanh nghiệp cần nhanh chóng nhận diện được cơ hội và thách thức, tìm hiểu kỹ về các cam kết của Việt Nam để thực thi chính xác, hiệu quả cũng như xác định lợi thế của mình, từ đó, tăng cường đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Thêm vào đó, theo các chuyên gia, một trong những giải pháp quan trọng là Nhà nước cần sớm có chính sách hỗ trợ, doanh nghiệp chủ động tiếp cận thông tin chính thống, kết nối và liên kết với nhau. Ngoài ra, Nhà nước cũng cần xem xét lại cơ sở hạ tầng, logistics để hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp.

Để có thể tận dụng được các cơ hội từ CPTPP, các doanh nghiệp cần phải  chủ động nắm được các quy định mới có liên quan tới doanh nghiệp mình và tìm cách đáp ứng các yêu cầu đó. Các quy định về xuất khẩu hàng hoá ngày càng khắt khe, ngoài tiêu chuẩn về chất lượng, còn phải đáp ứng các quy định về môi trường, xuất xứ hàng hoá…

PGS.TS Nguyễn Văn Nam – Chủ tịch Hội đồng, Viện nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh của VCCI cho rằng, doanh nghiệp đóng vai trò then chốt đối với phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế. “Nếu doanh nghiệp không xác định lợi thế, nắm bắt cơ hội từ CPTPP đổi mới sản xuất, kinh doanh, thì không có thắng lợi, không có thành công”.

Quốc Hưng – Sở Công Thương Phú Thọ

Tổng hợp từ Hội thảo CPTPP - cơ hội thách thức đối với doanh nghiệp

Việt Nam, do Cục XTTM – Bộ Công Thương tổ chức ngày 28/11/2018