Mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu từ 7 - 8% trong năm 2019 của Chính phủ đề ra vẫn khả thi, khi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2019 và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) dự kiến có hiệu lực vào năm 2019 đã và đang tạo ra lực đẩy mới, giúp các doanh nghiệp có thêm cơ sở tăng năng lực sản xuất để xuất khẩu. Chuyên gia Viện Nghiên cứu Thương mại, Bộ Công Thương cho biết, năm 2018 Việt Nam đã xuất khẩu 36,8 tỷ USD sang các nước tham gia CPTPP, Việt Nam cũng xuất siêu sang EU. Đây là hai thị trường rộng lớn và khó tính nhất, nhưng đầy tiềm năng của Việt Nam, góp phần quan trọng cho xuất khẩu năm 2019.

Việt Nam nằm top 3 trong số các nước xuất khẩu dệt may thế giới, sau Trung Quốc, Ấn độ. Dù CPTPP, EVFTA mang lại nhiều cơ hội nhưng doanh nghiệp dệt may vẫn còn gặp nhiều thách thức, để có thể tận dụng được những lợi thế mang lại. Dệt may Việt Nam hiện nay là ngành công nghiệp đứng đầu cả nước về sử dụng lao động với khoảng 2,7 triệu người. Về kim ngạch xuất khẩu, dệt may năm 2018 đứng thứ 2 sau điện thoại và linh kiện đạt 36,1 tỷ USD, chiếm 15% kim ngạch xuất khẩu cả nước. Cơ hội cho ngành dệt may trong CPTPP, EVFTA mang lại là mở rộng thị trường sang EU, Mexico, Peru và Canada. Ngoài ra, những tác động khác nhau thúc đẩy cải cách thể chế, tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch hơn...cũng có ảnh hưởng tích cực lên ngành dệt may.

Về những khó khăn trong ngành dệt may Việt Nam, vẫn phải nhập gần 99% bông, 1,3 triệu tấn sơ xợi, 80% vải...Về may, Việt Nam có thế mạnh nhưng chủ yếu vẫn là hình thức gia công. Về trình độ lao động, 76% lao động trong ngành dệt may là lao động phổ thông, quy định xuất xứ từ sợi của CPTTP đã đánh đúng vào điểm nghẽn của ngành. Với lợi thế ưu đãi về thuế của CPTTP, EVFTA các đối thủ cạnh tranh sẽ hỗ trợ công nghiệp dệt may của họ. Một số nước xuất khẩu dệt may mới nổi như Campuchia, Myanmar, Lào cũng được hưởng thuế 0% từ EU. Nhiều nước sẽ sử dụng cơ chế phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất nội địa.

Điểm “nghẽn” lớn nhất của ngành dệt may Việt Nam là sản xuất vải. Đây là lĩnh vực yếu nhất của ngành; trong thời gian qua, ngành cũng đã tìm mọi cách đưa ra giải pháp cho khâu sản xuất vải, nhưng mức độ thành công chưa được như mong muốn.

Vậy doanh nghiệp dệt may phải làm gì để tận dụng lợi thế từ CPTTP, EVFTA? Đầu tiên, các doanh nghiệp phải hiểu về CPTTP, EVFTA nắm kỹ thông tin về ngành dệt may, từ đó, biết chúng ta đang ở đâu, có thế mạnh gì và thị trường trong CPTTP, EVFTA có đặc điểm gì, để phấn đấu đáp ứng và chiếm lĩnh thị trường.

Hiệp hội Dệt May Việt Nam cho rằng, muốn giải quyết được điểm nghẽn, các doanh nghiệp mạnh trong ngành phải liên kết với nhau, cần xây dựng chuỗi liên kết doanh nghiệp, nhất là trong nước và đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, sản xuất sợi dệt và đặc biệt là xử lý nước thải để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong 10 - 15 năm tới để tận dụng 2 hiệp định này.

Để đạt được như kỳ vọng nêu trên, ngành công thương sẽ tiếp tục tập trung vào các giải pháp trọng điểm như tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; tổ chức triển khai Kế hoạch thực hiện Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP); phổ biến, hướng dẫn doanh nghiệp và người dân nhận diện cơ hội và thách thức của Hiệp định CPTPP và các FTA song phương. Chủ động cung cấp thông tin thị trường để cho doanh nghiệp nắm rõ hơn về thị hiếu tiêu dùng cũng như môi trường kinh doanh, đầu tư ở các nước để việc tham gia hội chợ triển lãm tại các nước cũng như kết nối giao thương đạt kết quả cao.

Các cơ quan ngoại giao, thương vụ, tham tán Việt Nam ở nước ngoài cũng tích cực trao đổi thông tin về tiềm năng và thách thức trong hoạt động kinh doanh – thương mại tại một số thị trường trên thế giới; tập trung thông tin sâu vào từng chuyên ngành, nhất là những ngành hàng có giá trị gia tăng cao và nhiều thị trường tiềm năng nhất. Vấn đề cung cấp thông tin không chỉ là đi tìm người mua cho doanh nghiệp, mà còn là thông tin đánh giá người mua, tiềm năng người mua, thông tin về những tiêu chuẩn, hàng rào kỹ thuật của các nước để doanh nghiệp có thể đáp ứng đúng

Về phía doanh nghiệp, ngành Công Thương khuyến cáo các doanh nghiệp cần nắm rõ về khung pháp lý của thị trường và các rào cản kỹ thuật để chủ động hơn trong xuất khẩu; đặc biệt là khi Hiệp định CPTPP, EVFTA đã có hiệu lực thực hiện; tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hoạt động xúc tiến thương mại, thâm nhập thị trường nước ngoài góp phần đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu.

Quốc Hưng - Phòng QLĐT&HTQT (tổng hợp)