Kỳ II: Tăng “chất” để nâng giá trị

Công ty TNHH TM dịch vụ xuất khẩu Việt Nam - khu Liên Đồng, thị trấn Thanh Sơn, huyện Thanh Sơn tập trung đầu tư công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm.

>> Kỳ I: “Nở rộ” nghề chế biến gỗ
PTĐT - Những năm qua, ngành công nghiệp chế biến gỗ của tỉnh đã có sự phát triển mạnh mẽ, chiếm vị trí quan trọng trong ngành công nghiệp của tỉnh. Sự phát triển đó đã thúc đẩy trồng rừng, bảo vệ môi trường, tạo sinh kế bền vững cho các hộ dân vùng nông thôn, miền núi, góp phần không nhỏ trong chương trình tái cơ cấu ngành lâm nghiệp. Tuy nhiên, xét về “chất”, thì ngành chế biến gỗ của tỉnh còn nhiều vấn đề phải bàn, cần giải pháp căn cơ để nâng cao giá trị sản phẩm, hướng tới phục vụ xuất khẩu. 

Phú Thọ là địa phương có diện tích rừng và đất rừng lớn với 188.000ha, trong đó diện tích đất rừng sản xuất khoảng 120.000ha. Hàng năm diện tích trồng rừng tập trung khoảng trên 10.000ha, tỷ lệ độ che phủ rừng ổn định khoảng 39,5%. Sản lượng gỗ khai thác năm 2018 đạt 628.000m3, tăng 9,3% so với năm 2017; giá trị sản xuất tăng 7,8%; tỷ trọng lâm nghiệp trong toàn ngành nông nghiệp chiếm 6,9%. Đây là những điều kiện thuận lợi để ngành công nghiệp chế biến gỗ của tỉnh phát triển. Như vậy, bên cạnh việc đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh, ngành chế biến gỗ cũng đã tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động trong các cơ sở chế biến và cho rất nhiều lao động trồng rừng ở khu vực nông thôn, miền núi. 

Để nâng cao giá trị sản phẩm chế biến từ gỗ rừng trồng, nâng cao thu nhập cho người trồng rừng, tỉnh đã tăng cường chỉ đạo các ngành chức năng, các địa phương tập trung rà soát các cơ sở, doanh nghiệp chế biến dăm gỗ hiện có, xác định các cơ sở đủ điều kiện tiếp tục sản xuất đến năm 2020 và không cấp phép đầu tư mới đối với các cơ sở sản xuất dăm gỗ. Đồng thời có cơ chế chính sách hỗ trợ, thu hút đầu tư đối với các cơ sở sản xuất chế biến sản phẩm mộc quy mô lớn, công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Theo đó, tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 15/2014/ NQ-HĐND về quy định chính sách hỗ trợ đặc thù khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, trong đó có cơ chế hỗ trợ đối với các dự án đầu tư nhà máy chế biến gỗ rừng trồng, sản xuất gỗ ván  MDF, HDF được ngân sách Nhà nước hỗ trợ 50% chi phí nhưng không quá 5 tỷ đồng/nhà máy để xây dựng cơ sở hạ tầng như giao thông, điện nước, nhà xưởng và xử lý chất thải. Đây chính là động lực khuyến khích các doanh nghiệp, các cơ sở mạnh dạn đầu tư sản xuất kinh doanh các sản phẩm chế biến tinh, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Tuy nhiên, trên thực tế, số doanh nghiệp có sản phẩm giá trị cao, có khả năng tự xuất khẩu của tỉnh chỉ đếm trên đầu ngón tay. 

Phải thẳng thắn nhìn nhận, ngành công nghiệp chế biến gỗ cần thay đổi tư duy, cách làm theo hướng chuyển đổi từ chế biến các sản phẩm thô sang các mặt hàng có giá trị gia tăng cao; tăng trưởng không nên chỉ chú trọng mở rộng số lượng cơ sở chế biến mà cần phải thúc đẩy tăng trưởng cả về “chất”. Mục tiêu cuối cùng là phải tạo ra giá trị gia tăng cao hơn, hướng tới tự xuất khẩu được sản phẩm, không phải qua trung gian, để đảm bảo cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp chế biến gỗ. Điều này, đòi hỏi phải có sự thay đổi đồng bộ trong tất cả các khâu.

Giống là nhân tố đầu tiên cần phải được quan tâm. Với ngành lâm nghiệp, một ngành sản xuất kinh doanh có chu kỳ dài thì ảnh hưởng của chất lượng giống đến hiệu quả kinh tế là rất lớn. Giống có tốt mới cho năng suất cao, cùng với điều kiện tín dụng phù hợp, chu kỳ trồng rừng được kéo dài sẽ đảm bảo cho gỗ nguyên liệu đảm bảo yêu cầu. Chất lượng gỗ có tốt thì mới cho ra đời những sản phẩm giá trị gia tăng cao. Vì vậy, cần chú ý đến công tác nghiên cứu giống để tăng năng suất, chất lượng của rừng trồng. Được biết, để nâng cao năng suất, chất lượng gỗ rừng trồng, hướng tới quản lý rừng bền vững, tỉnh cũng đã xây dựng Quy hoạch phát triển nông, lâm nghiệp, thủy sản đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, trong đó có nội dung trồng và chuyển hóa rừng cây gỗ lớn trên 8.420ha (trồng 3.450ha, chuyển hóa rừng 4.970ha) tại các huyện Thanh Sơn, Tân Sơn, Yên Lập, Cẩm Khê, Đoan Hùng, Hạ Hòa. 

Chú trọng nguồn nguyên liệu đầu vào để cho ra sản phẩm ván ép chất lượng cao là mục tiêu các doanh nghiệp chế biến gỗ cần hướng tới.

Bên cạnh đó, việc trồng rừng cần có quy hoạch cụ thể, đẩy mạnh chuyển đổi phương thức sản xuất lâm nghiệp quảng canh sang thâm canh; kết hợp trồng rừng gỗ nhỏ và rừng gỗ lớn để vừa nâng cao chất lượng, vừa tăng thu nhập cũng như tăng tỷ trọng nguyên liệu gỗ trong tỉnh, đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành chế biến gỗ theo hướng sử dụng tổng hợp gỗ, đa dạng hóa sản phẩm, bao gồm đồ gỗ nội, ngoại thất, các loại ván gỗ, dăm gỗ và viên nén gỗ, trong đó nhóm sản phẩm đồ gỗ nội, ngoại thất có giá trị gia tăng cao là chủ đạo. 

Là huyện miền núi với trên 43.000ha đất lâm nghiệp, Thanh Sơn chú trọng trồng và phát triển các loại cây nguyên liệu giấy, cây lấy gỗ, chủ lực là keo, bồ đề. Phát huy tiềm năng và lợi thế, địa phương tập trung nhiều giải pháp khuyến khích phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ. Đến nay, trên địa bàn có có 23 doanh nghiệp, 220 hộ cá thể, 2 hợp tác xã và 1 làng nghề sản xuất chế biến gỗ. Năm 2018, sản lượng gỗ chế biến đạt trên 100.000m3, giá trị tăng thêm ngành chế biến gỗ (theo giá so sánh năm 2010) đạt hơn 38 tỷ đồng, chiếm gần 20% tổng giá trị tăng thêm ngành CN-TTCN. Các doanh nghiệp, cơ sở trên địa bàn sản xuất thuận lợi bởi có nguồn nguyên liệu tại chỗ phong phú. Ông Nguyễn Minh San-Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện khẳng định: Vấn đề phát triển vùng nguyên liệu ổn định, đồng nghĩa với việc phải quản lý rừng bền vững, trong đó cần chú trọng xây dựng quy hoạch vùng nguyên liệu rừng trồng tập trung gắn với phát triển sản xuất và chế biến gỗ tại chỗ. Theo đó, phát triển và nhân rộng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị giữa người trồng rừng và doanh nghiệp chế biến gỗ là cần thiết. Làm được như vậy, ngành công nghiệp chế biến gỗ mới phát triển bền vững. 

Công ty TNHH TM dịch vụ xuất khẩu Việt Nam đứng chân trên địa bàn huyện gần 5 năm, chuyên sản xuất ván ép, mỗi năm công ty sản xuất 7.000-8.000m3 sản phẩm. Chỉ nghe tên doanh nghiệp đã thấy liên quan đến xuất khẩu hàng hóa, song trong thực tế, doanh nghiệp chưa tự xuất khẩu được sản phẩm vì còn thiếu nhiều điều kiện. Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Hoàn-Giám đốc Công ty thẳng thắn: Để nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng cho sản phẩm, hướng tới xuất khẩu, bên cạnh việc doanh nghiệp phải tự quan tâm hơn tới chất lượng sản phẩm bằng cách tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ; sử dụng hiệu quả nguyên liệu, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao năng suất và sức cạnh tranh trên thị trường. Mặt khác, các cơ sở cũng rất cần có sự trợ lực của địa phương về vốn, mặt bằng đầu tư nhà máy, nhà xưởng sản xuất chế biến gỗ.

Nhìn nhận về vấn đề này, ông Nguyễn Ngọc Anh-Phó Giám đốc Sở Công thương trao đổi: Thủ tướng Chính phủ vừa có Chỉ thị 08/CT-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ phục vụ xuất khẩu càng cho thấy tầm quan trọng của ngành chế biến gỗ trong công cuộc hiện nay. Với những tiềm năng và lợi thế sẵn có, thời gian tới tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc Luật Lâm nghiệp đã được Quốc hội thông qua năm 2017, với yêu cầu đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến gỗ, lâm sản ngoài gỗ phục vụ xuất khẩu và phát triển lâm nghiệp bền vững. Đổi mới công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động chế biến gỗ, thực hiện các chức năng định hướng, giám sát, kiểm tra và hướng dẫn, tạo điều kiện, tạo môi trường để các đơn vị chế biến gỗ phát triển sản xuất kinh doanh tạo ra các sản phẩm tinh chế, đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Tiếp tục xây dựng chiến lược phát triển ngành lâm nghiệp và ngành công nghiệp chế biến gỗ theo yêu cầu bối cảnh mới; có những chính sách hỗ trợ về vốn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp về quỹ đất, mặt bằng đầu tư nhà máy, xưởng sản xuất chế biến gỗ với quy mô lớn, công nghệ tiên tiến. Đồng thời đẩy mạnh việc chuyển hóa và trồng rừng gỗ lớn; tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức thúc đẩy hình thành mô hình quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn FSC; phát triển và nhân rộng các mô hình liên kết theo chuỗi giá trị giữa người trồng rừng và doanh nghiệp chế biến. 

Theo Phương Thảo - Nguyễn Huế (baophutho.vn)