Hiệp định TPP ban đầu (có Mỹ) được coi là sáng kiến mang tính bước ngoặt cho việc thiết lập tiêu chuẩn với các quy định thương mại và đầu tư, trong bối cảnh Trung Quốc nổi lên là cường quốc trong khu vực.

Sau khi Mỹ tuyên bố rút, TPP mới có tên gọi: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) với sự tham gia của 11 nước. Sau nhiều nỗ lực của Nhật Bản, Mexico và các nước thành viên còn lại, các bên đã hoàn tất quá trình đàm phán và đạt được thoả thuận chung.  CPTPP cơ bản vẫn giữ nguyên nội dung của TPP nhưng cho phép các nước thành viên tạm hoãn một số ít các nghĩa vụ để bảo đảm sự cân bằng trong bối cảnh mới. Ngày 8/3/2018 Hiệp định CPTPP sẽ chính thức được ký kết ngày 8/3 tại Santiago, Chile. 

CPTPP cơ bản kế thừa toàn bộ nội dung của hiệp định TPP, CPTPP được coi là một hiệp định thương mại tự do (FTA) tiêu chuẩn cao. Hiệp định này đặt ra các yêu cầu và tiêu chuẩn cao về minh bạch hóa, cũng như đưa ra cơ chế giải quyết tranh chấp có tính ràng buộc và chặt chẽ. "TPP không có Mỹ" vẫn mở ra một sân chơi mới với quy mô thị trường chiếm khoảng 13,5% GDP toàn cầu và bao trùm thị trường gần 500 triệu dân.

Ngoài đề cập tới các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại..., hiệp định này còn xử lý những vấn đề mới, phi truyền thống như lao động, môi trường, mua sắm của Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước. 

Riêng về mở cửa thị trường, 11 thành viên tham gia đồng ý xóa bỏ cho nhau gần như toàn bộ thuế nhập khẩu theo lộ trình, tự do hóa dịch vụ và đầu tư trên cơ sở tuân thủ pháp luật của nước sở tại, bảo đảm sự quản lý của Nhà nước... 

Với Việt Nam, lãnh đạo Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên cho hay, hiệp định này sẽ đem lại lợi ích cụ thể trên nhiều khía cạnh. Về chính trị - đối ngoại, CPTPP sẽ là tập hợp có ý nghĩa của các nước trong khu vực, có khả năng đem lại các lợi ích và lợi thế thiết thực, từ đó tác động để các nước cân nhắc tham gia CPTPP, thúc đẩy xu hướng hợp tác trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. trong số các nghĩa vụ được tạm hoãn, các nước đồng ý để Việt Nam miễn thực thi một số cam kết quan trọng liên quan đến sở hữu trí tuệ, đầu tư, mua sắm của Chính phủ, dịch vụ tài chính, viễn thông...

Dù không còn Mỹ, thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới, việc tham gia CPTPP giúp hàng hoá Việt Nam có cơ hội vào những thị trường lớn khác như Nhật Bản, Canada, Australia... "Quan trọng hơn, hiệp định này giúp chúng ta cải cách thể chế trong nước, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, minh bạch. Đây mới là các lợi ích mang tính lâu dài", ông Thái đánh giá.

Là hiệp định có tính mở, CPTPP mang lại lợi ích với tất cả 11 thành viên tham gia, nhưng là nước tham gia từ đầu, nên Việt Nam sẽ có lợi thế hơn trong việc bảo vệ các lợi ích của mình. Sau khi được ký kết (ngày 08/3/2018), CPTPP sẽ có hiệu lực nếu ít nhất được 6 nước thành viên phê chuẩn. Với Việt Nam, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua và quyết định việc đưa vào thực hiện theo lộ trình được các nước tham gia thống nhất.

Quốc Hưng (tổng hợp)